Is een interessant topic op zichzelf, zou ik zo zeggen. Een beetje de geschiedenis van de audio eindversterker
Eerst had je buizenontwerpen, zonder en daarna met overall feedback. Met allerlei interessante en verborgen design aspecten als men overall ging tegenkoppelen. En zo kan ik misschien nog wel een interessante ontwerpaspect inbrengen, een buizenversterker met overall feedback en afgestemde bandbreedte (complexe polen) in de loop gain. (die bestaat volgens mij nog niet) Wat overigens wel al bestond, was een Marantz vintage buizenbak met overall feedback die niet onderdoet voor welke huidige versterker van nu dan ook. Klankmatig dan.
Enfin, toen kwamen de torren-bakken. Die kun je eigenlijk niet zonder feedback gebruiken. Of ja, toch wel: grote mosfet bakken die best wat mochten vervormen. Lokaal wel feedback, maar overall niet. Is ook een tijd in de mode geweest. En kent nog steeds een grote schare aan trouwe fans. Nelson Pass schiet me zo even te binnen, maar er zijn er ongetwijfeld veul en veul meer.
Er was in die torren-beweging ook een voor mijn soort (techneut in hart en nieren) interessante richting: probeer de basis te perfectioneren en dan maakt de feedback het alleen maar nog mooier. Want het gebruike scenario was steevast: verschiltrap - Vbe multiplier - complentaire eindtrap. Dat leren ze tegenwoordig al op de kleuterschool. Er ontstond een beweging, vooral Japans meen ik, die min of meer verder ging kijken dan de gebaande varkenssporen. Met diamond, gevouwen diamonds en zelfs differentiele varianten kwam men op de proppen. Maar ook de eindtrappen bleven niet onaangeroerd: zo kwam Bryston met een soort van 4 kwadranten schakeling. Die overigens uitbreidbaar was. Enzovoorts enzovoorts. Toen gingen de vervormingscijfers drastisch omlaag en ging men echt goede versterkers bouwen. Okay, met matching en de juiste zorg, maar goed. Mooi stukje engineering.
En wie weet wat er nu allemaal gebruikt wordt om brain smashing lage THD getallen te krijgen. Ja, bv een hogere orde klasse D die veel feedback/shaping gebruikt.
Kun je dit allemaal horen? Nee, ik ben ervan overtuigd van niet. Daarmee ook gezegd hebbend dat ouwe versterkers prima voldoen. Laat ik daar geen enkele twijfel over bestaan! Ik vind de techniek alleen machtig mooi. Of dat nu een triode, een tetrode, een pentode, een bipolaire of een junctie transistor is. Of een mosfet transistor, ook prima. Het is mij om het even.
Groet,
Jacco