Equalizing

[Marcel Dali]

Geachte Medeforummers,

Deze vraag ook op het Hififorum gesteld maar dezelfde tekst hier ook maar effe gepost.

Sinds een paar dagen heb ik een MiniDSP in mijn keten zitten. De laag weergave heb ik enorm kunnen opknappen in mijn woonkamer/luisterruimte.
Maar nu ben ik op zoek naar de plek in het frequentiespectrum waar ik de harde weergave van s-klanken en t-klanken kan aanpakken.
Ik zou graag willen weten wat de centre-frequentie is en hoeveel dB ik deze moet dempen en welke Q het beste is om te gebruiken.
De DSP zit in de tape loop. Ik kan heel snel schakelen tussen met en zonder DSP luisteren. Met is al een heel stuk aangenamer.
Maar als nieuweling in het gebruik van een parametric equalizer zijn er een hoop valkuilen waarmee ik het geluid volkomen kan verpesten.  Ik heb inmiddels al wel geleerd dat je beter kunt weghalen(dempen) dan toevoegen (versterken).
Bij veel versterken gaat het geluid onnatuurlijk opgesmukt klinken. En dat wil ik niet.
Wie heeft er tips voor me en wie kan me meer leren over het op een goede manier gebruiken van een equalizer? waar zitten de valkuilen?

Alvast dank

Marcel Dali

[a.b.d.o.n.]

Ik heb begrepen dat mensen met een mini dsp vooral de lage tonen aanpakken en bij de hoge tonen wegblijven. Wil je ook de hoge tonen aanpakken, dan heb je een ander soort dsp nodig.

[MAW]

problemen door reflecties in de ruimte zijn in het laag het best te merken in bulten en gaten in de frequentieoverdracht. In het mid en hoog is het vooral dat de geluiden die je hoort niet meer in fase lijken te zijn. Met een eq kun je daar niets aan verhelpen. Het beste werkt imo toch wel absorptiemateriaal op de eerste reflectiepunten.

[a.b.d.o.n.]

problemen door reflecties in de ruimte zijn in het laag het best te merken in bulten en gaten in de frequentieoverdracht. In het mid en hoog is het vooral dat de geluiden die je hoort niet meer in fase lijken te zijn. Met een eq kun je daar niets aan verhelpen. Het beste werkt imo toch wel absorptiemateriaal op de eerste reflectiepunten.

dat kan best, met een andere dsp. ik denk ook dat absorptiemateriaal uiteindelijk beter kan zijn, maar ook dat moet je door een specialist laten doen wil je het echt goed doen, of je moet echt volledig gaan dempen thuis. Wil je niet al te veel geld uitgeven en niet teveel absorptiemateriaal in huis, dan is een andere dsp een prima alternatief.

[MAW]

Ik heb laatst Dirac (DSP) roomcorrectie gehoord/getest:

http://www.homestudio.nl/assets/images/Dirac-Live-Room-Correction-Suite-brochure.pdf

Ideaal voor staande golven in het laag maar boven 1khz heb je er niet veel aan. Mid en hoog kun je veel beter krijgen door zelf wat absorbers in elkaar te timmeren en op de eerste reflectiepunten te plaatsen.

Al met al was ik trouwens zeker onder de indruk. Dergelijke roomcorrectie systemen zijn een goede manier om de lastig te behandelen problemen onder 1khz (en vooral onder 500hz) aan te bestrijden.

Ik denk dat ik er nog wel een keer 1 ga halen. Heb alleen wat vragen:

- of je bij aankoop zowel onder osx als windows kan draaien
- of je op meerdere systemen tegelijk kan draaien.

[a.b.d.o.n.]

ik heb de lyngdorf, die werkt als een tierelier ook in de hoge frequenties

[MAW]

If you like dsp correction then you'll love absorption

edit: boven 1khz dan. eronder heb je zeker meer aan dsp correcties!

[a.b.d.o.n.]

Ja, mijn ervaring is dat luisterruimtes met veel absorptie leiden tot een prettig geluidsbeeld.

Het is wel zo dat de lyngdorf op het eerste oor, het meest corrigeert in het laag. Strakker, soms dieper, beter definieerbaar.
Dat is het eerste verschil dat je hoort bij het aansluiten. Dan pas ga je horen dat stemmen ronder worden en natuurlijker, en ook dat ze beter aan te wijzen zijn, dat instrumenten gedefinieerder (preciezer) klinken en vervolgens dat de ruimtelijkheid toeneemt. Dat laatste zou je niet verwachten omdat veel gehoorde ruimtelijkheid (tingeltjes enzo) juist het gevolg zijn van weerkaatsingen in je kamer. Gelukkig blijft studio-galm prima hoorbaar.

Je moet dus lang luisteren en wennen om ook de subtielere aanpassingen in het hoog goed te horen.

[a.b.d.o.n.]

Dit vond ik wel een interessant bericht dat ingaat op het corrigeren van de hogere tonen, wat de topicstarter wil gaan doen.

"Inderdaad, boven de Schroeder frequentie (of de hogere frequenties die jij overweegt) wordt het toepassen van een mixed-phase correctie lastiger. Je zal als eerste een redelijk aantal metingen verspreid over de luisterpositie moeten hebben. Dit maakt het mogelijk er achter te komen welk non-minimum-phase gedrag zich consistent door en tussen de meetposities bevind en wat zich inconsistent gedraagt (dus te verschillend op een positie ten opzichte van een andere positie om te kunnen corrigeren).

Ten tweede, je moet alleen datgene corrigeren dat zich consistent gedraagt tussen de meetpunten. Hoe hoger je in frequentie gaat, des te meer consistent het gedrag moet zijn om het op een robuuste wijze om te keren. In essentie, de mate van toegepaste fase-correctie wordt in de regel minder bij hogere frequenties (net als de mate van detail in de amplitude-responscorrectie). Dit is meestal het geval, maar al deze informatie wordt altijd aangepast aan wat werkelijk gemeten wordt in de specifieke luisterruimte. De truuk is om een zo groot mogelijk frequentiegebied binnen de meetpunten te corrigeren zolang deze correcties robuust zijn, maar nooit meer.

Om in detail te treden, het risico met het corrigeren van non-minimum-phase gedrag op een luisterpositie is dat het pre-ringing kan veroorzaken op andere luisterposities. Door alleen consistent non-minimum-phase gedrag tussen de verschillende meetpunten te corrigeren kunnen we zeker stellen dat we pre-ringing problemen voorkomen.

Het blijkt dat hoe je beslist wat 'consistent' is, wiskundig bepaald kan worden door de locatie van de non-minimum-phase nullen in het Complexe Vlak te weten, en hoe dicht die nullen ten opzichte van elkaar staan tussen de meetpunten. Wij kunnen uit de metingen exact destilleren hoeveel pre-ringing we zouden krijgen door de verschillende non-minimum-phase nullen. Daarbij kunnen we het pre-ringing risico elimineren door alleen die nullen te corrigeren welke geen probleem kunnen veroorzaken. Op dat moment bereiken we ons doel om alleen dat te corrigeren wat op een robuuste wijze kan, maar niet meer dan dat. In de meeste gevallen heeft de non-minimum-phase correctie een zeer positief effect op de ruimtelijke weergave / soundstage en helderheid, zelfs boven 1 kHz.

Met vriendelijke groet,

Dr. Mathias Johansson
CEO and CTO, Dirac Research AB"

http://forum.zelfbouwaudio.nl/viewtopic.php?f=29&t=15868

[MAW]

De bass viel inderdaad gelijk op. Een wereld van verschil. Kun je je Lyngdorf installeren op meerdere systemen installeren of op 1 (tegelijk)?

[Marcel Dali]

Waarom moet ik voor het regelen van het hoog een andere DSP gebruiken?

De MiniDSP kan wel geprogrammeerd worden met een bestand wat door metingen verkregen is. Eigenlijk een soort roomcorrectie systeem zoals inderdaad Dirac en Lyngdorf.
Maar ik gebruik de DSP als digitale parametrische equalizer. Ik kan per kanaal (stereo opstelling) 12 frequenties uitkiezen welke ik kan dempen of versterken. Ik kan ook kiezen welke Q waarde ik per frequentie instel . Dat is de breedte van de "put of berg" die je maakt in het frequentiespectrum tussen 20 Hz en 20.000 Hz . Met deze DSP kun je zonder problemen het hoog ook aanpakken.
Let wel er gebeurt niets automatisch . Helaas heb ik geen meetmicrofoon.  Ik heb wel een CD met testtonen voor het laag 70 Hz tot en met 18 Hz.  In stapjes van 5 Hz en 3 Hz. Zo heb ik het laag kunnen aanpakken.
Maar ik heb een betonnen doos waar ik in woon zonder gordijnen en laminaat op de grond.  Mijn vraag is alleen waar de centrfrequentie zit om het laag wat te dempen en dan specifiek om de hardheid uit stemmen en de s-klanken te krijgen. Het hoog hoeft niet gladgestreken worden. Maar ik wil het hoog wel wat dempen.
Ik hoef er geen wiskunde bij te halen over reflecties en faseverschuivingen. De bultjes en putjes in het hoog hoeven er niet uit.
Nogmaals, ik gebruik de DSP als equalizer niet als roomperfectsysteem.

Dank en groeten

Marcel

[dekkersj]

Het hoog dempen met een DSP kan natuurlijk prima, het is een kwestie van smaak. Ik zou de Q niet te hoog kiezen en ik weet niet of Q = 0,5 tot 0,58 een optie is. Dan het hoog wat afzwakken met 1 a 2 dB.

Groet,
Jacco

[Martijn]

Mijn advies is om een meetset aan te schaffen. Meten is weten. Op basis van metingen kun je gerichte aanpassingen doen. Meet altijd op een aantal plekken op en rondom de luisterplek en neem het gemiddelde. Correcties doe je op basis van dit gemiddelde. In het laag kun je pieken probleemloos wegwerken. De dips zou ik laten voor wat het is. Die kun je beter oplossen door de opstelling te veranderen of door laagbronnen (subs) toe te voegen en goed te integreren. In het middengebied en het hoog moet je wat voorzichtiger zijn.
Als je in het middengebied en het hoog nog opvallende onregelmatigheden overhoudt na middelen, is het aannemelijk dat je luidsprekers niet goed zijn afgestemd of niet goed zijn ontworpen. Doe correcties in het midden en hoog het liefst op basis van metingen aan de luidsprekers zelf.

Wil je graag dat de correcties automatisch worden gedaan en ben je bereid daarvoor te betalen, dan ben ik het eens met a.b. dat je wellicht beter een Lyngdorf of iets dergelijks kunt aanschaffen. Als je de instellingen van de miniDSP op basis van metingen kunt doen, is een andere DSP niet nodig.

[dekkersj]

Wat ik begrijp van Marcel is dat hij het eerst eenvoudig wil proberen en daar is niets mis mee. Als dat allemaal niet tot tevredenheid gaat stemmen, kan hij altijd nog anders gaan beslissen.

Groet,
Jacco

[Koen]

Het hoog dempen met een DSP kan natuurlijk prima, het is een kwestie van smaak. Ik zou de Q niet te hoog kiezen en ik weet niet of Q = 0,5 tot 0,58 een optie is. Dan het hoog wat afzwakken met 1 a 2 dB.

Precies. Ingrijpen in het hoog is prima, maar dan niet smalbandig (tenzij je een goede meting van het directe geluid van je speaker hebt en daarin onder alle hoeken een zelfde afwijking te zien is). Dat heb ik bij mijn eigen speakers ook gedaan. Voor klankcorrectie kan het natuurlijk sowieso prima en de Q kan op de MiniDSP traploos ingesteld worden.

Let wel op met ingrijpen in het midden / hoog, want als je een meting maakt zie je niet goed wat de verhouding tussen direct en indirect geluid. Correcties kunnen dus gehoormatig wat anders uitpakken dan ze in metingen lijken.